Ekonomika instalacji fotowoltaicznej w świetle nowych założeń ustawy o OZE

Po ilości otrzymanych e-maili wnioskuję, że przedstawione kilka dni temu założenia Ministerstwa Gospodarki w sprawie nowej ustawy o OZE spowodowały w branży wielkie zamieszanie i rozbudziły oczekiwania. Z uwagi, że przedstawione przez MG założenia nie mają formy całościowego aktu prawnego, lecz luźnych fragmentów trudno jednoznacznie wnioskować jak będzie funkcjonować ustawa. W mojej ocenie ustawodawca idzie w kierunku rozwiązań:

• W przypadku małych i mikro instalacji będzie wprowadzony system na wzór feed in tariff gdzie cena zakupu będzie wynosiła początkowo 1,1zł/kWh, z założeń trudno jednoznacznie wywnioskować czy wartość ta będzie waloryzowana wskaźnikiem inflacji w mojej ocenie nie.
• W przypadku dużych instalacji pozostanie system zielonych certyfikatów zmodyfikowany poprzez współczynniki korekcyjne, które dla fotowoltaiki będą dość wysokie, bo w pierwszych 2 latach 2,85. W tym przypadku jedna składowa ceny energii, czyli jej realna wartość będzie waloryzowana wskaźnikiem inflacji niestety nie wskaźnikiem inflacji cen energii, lecz ogólną inflacją, która jest znacznie niższa.
• W obu przypadkach wsparcie "gwarantowane" jest na 15 lat

 

Jak może wyglądać ekonomika mikro instalacji OZE w świetle nowych założeń.

1. Moc instalacji 35 kW
2. Koszt z montażem 283 000 zł
3. Okres kredytowania instalacji 15 lat
4. Oprocentowanie 8%

Ekonomika instalacji fotowoltaicznej 35 kW przy okresie kredytowania 15 lat i stałym wsparciu 1,1 zł/kWh

Przy takich założeniach ekonomika zależeć będzie od punktu patrzenia. Z pewnością montaż instalacji (o ile ceny instalacji radykalnie nie spadną) nie będzie źródłem szybkich interesów (i dobrze). W okresie 15 lat instalacja będzie nie rentowna. Znacznie lepiej wyglądać to będzie finansowo w przypadku instalacji domowych realizowanych w ramach tańszego kredytu hipotecznego rozłożonego na 30 lat

założenia:

1. Moc instalacji 5 kW
2. Koszt z montażem 45 000 zł
3. Okres kredytowania instalacji 30 lat
4. Oprocentowanie 6%

Ekonomika instalacji fotowoltaicznej 5 kW przy okresie kredytowania 5 lat i stałym wsparciu 1,1 zł/kWh

Moje główne uwagi do założeń sprowadzają się do:

• braku jednoznacznych i skutecznych mechanizmów zabezpieczających przed nadpodażą zielonych certyfikatów na rynku
• słabe powiązanie wysokości wsparcia z inflacją cen energii
• zbyt ograniczone możliwości dostosowania wysokości wsparcia do sytuacji rynkowej
• nieokreślona kwestia opodatkowania przychodów ze sprzedaży energii przez właścicieli mikroinstalacji
• utrzymanie absurdalnych wymagań dla instalatorów instalacji OZE.

Zielone certyfikaty - mechanizm, który niszczy OZE

W aspekcie nowej ustawy o OZE mówi się zmianie planowanego systemu wsparcia. Wiele mówi się o szczegółach proponowanych zmian jakby zapominając, że największym problemem branży OZE jest sam system wsparcia oparty o zielone certyfikaty.

Dlaczego ten system jest z natury zły?

1- Biurokracja

W uproszczeniu system ten wygląda następująco:

Mechanizm zielonych certyfikatów

Z uwagi, że zielone certyfikaty są sprzedawane na giełdzie system wydaje się być pseudo rynkowym dając błędne wrażenie, że za finansowanie OZE odpowiedzialni są kupujący certyfikaty, czyli koncerny energetyczne. W praktyce wszelkie te koszty zarówno związane z obrotem certyfikatami na giełdzie, jaki i ich zakupem pokrywa pośrednio konsument. Skoro te koszty są przenoszone pośrednio w praktyce są wyższe niż gdyby były dodawane bezpośrednio. Biurokracja związana z tym systemem jest zupełnie zbędna i nie będę spekulował, dlaczego została wprowadzona.


2- Koszty

System zielonych certyfikatów jest absurdalnie drogi. Co prawda nowa ustawa zapowiada wprowadzenie współczynników korekcyjnych, które spowodują zróżnicowanie wysokości wsparcia w zależności od technologii, lecz to jedynie połowiczne rozwiązanie problemu. Koszty instalacji OZE w Polsce często przewyższają te w Niemczech a na ten stan rzeczy po części wpływa system wsparcia, który jest bardzo ryzykowny od strony finansowej. Wysokość wsparcia w dłuższym okresie może znacząco się zmieniać w zależności od ilości inwestycji i ilości zielonej energii na rynku. W takim przypadku banki finansujące inwestycje premię za potencjalne ryzyko odbijają sobie w wyższym oprocentowaniu kredytów.

3 - Stabilność

Główną wadą systemu zielonych certyfikatów jest brak finansowej stabilności tego systemu. Choć wielu inwestorów nie dopuszcza takiej myśli cena zielonych certyfikatów może ulec znaczącej obniżce wynikającej z ich nadpodaży na rynku. O takiej sytuacji pisał niedawno pan Grzegorz Wiśniewski. Potencjalny znaczący spadek wartości zielonych certyfikatów może pociągnąć za sobą daleko idące konsekwencje w postaci bankructwa niektórych firm produkujących energię z OZE co w konsekwencji doprowadziłoby do strat w bankach które kredytowały te inwestycje. W konsekwencji trudny rynek OZE stałby się jeszcze bardziej trudny do finansowania. Choć banki zapewne zawsze liczyły się z ryzykiem tak naprawdę finansując OZE kilka lat temu sytuacja nadpodaży certyfikatów była nie do pomyślenia i raczej rozważana teoretycznie. Możliwe bankructwa na wiele lat odwróciłyby zainteresowanie banków do finansowania branży OZE i w konsekwencji znacząco spowolniły rozwój tej branży w najbliższych latach.

Dopłaty NFOŚiGW do domów energooszczędnych czy do energooszczędnej utopi?

W zeszłym tygodniu NFOŚiGW przedstawił założenia do programu dopłat do budowy domów energooszczędnych i pasywnych. Choć projekt jest dopiero poddany konsultacjom społecznym zasadność pewnych założeń budzi kontrowersje.

Zgodnie z tym, co zapowiedział prezes NFOŚiGW dopłaty mają być do efektów, czyli do potwierdzonego standardu energooszczędności. Zastanawia mnie, kto i jak będzie ten standard oceniał? Pojawiła się idea zatrudniania przez fundusz ekspertów inżynierów, którzy będą oceniali czy projekt domu w rzeczywistości jest energooszczędny. Każdy, kto choć trochę zetknął się z budownictwem energooszczędnym wie, że kluczem jest tu poprawność wykonania oraz odpowiednie użytkowanie budynku. Wiele budynków zaprojektowanych i wykonanych, jako pasywne w rzeczywistości zużywa znacznie więcej energii niż zakładał projektant z uwagi na pewne przyzwyczajenia mieszkańców do odpowiedniego komfortu cieplnego.

Pytanie czy NFOŚiGW zamierza dopłacać do budynków rzeczywiście energooszczędnych czy tylko energooszczędnych w założeniach? Obawiam się, że raczej wygra ta druga koncepcja.

Jak potwierdzić energooszczędność budynku.

W rozmowie z "NFOŚiGW", dowiedziałem się że problem weryfikacji standardu energetycznego budynku nie został jeszcze w pełni rozwiązany i rozważane są różne koncepcje weryfikacji, które w większości sprowadzają się do oceny założeń projektu budynku. Osobiście dziwi mnie, dlaczego fundusz nie chce sięgnąć po najprostsze z możliwych rozwiązań, czyli rozliczenie dotacji w oparciu o wskazania ciepłomierza.


Jak w mojej ocenie powinien wyglądać program?

• NFOŚiGW ogłasza nabór i zbiera wnioski o dofinansowanie projektów budowy domów energooszczędnych przykładowo 2 razy w roku.
• Wnioskodawca deklaruje powierzchnię użytkową budynku oraz roczne zużycie energii
• NFOŚiGW przyznaje dotacje w oparciu o listę rankingową (z uwagi na niski budżet projektu 300 mln można przewidywać, że będzie znacznie więcej chętnych niż wynoszą możliwości finansowe funduszu)
• Punkty na liście rankingowej przyznawane są za poziom zużycia energii i powierzchnię. Oczywiście najwyżej punktowane byłyby budynki małe i najbardziej energooszczędne (we wsparciu nie powinno chodzić, aby dofinansowywać pasywne wille)
• NFOŚiGW wypłaca dotację w momencie uzyskania pozwolenia na budowę a zabezpieczeniem realizacji inwestycji może być działka beneficjenta, na której budowany będzie dom, (po co znów ta zabawa z bankami i kredytami)
• Po otrzymaniu dotacji beneficjent ma rok na realizację celu w postaci wybudowania domu i jego zasiedlenia potwierdzonego meldunkiem
• Po zakończeniu bodowy beneficjent corocznie przez 5 lat jest zobowiązany do rozliczenia się z NFOŚiGW ze zużytej energii cieplnej, na CO i CWU wg wskazań ciepłomierza, którego montaż jest bezwzględnie wymagany
• NFOŚiGW przeprowadza wyrywkowe kontrole odczytów ciepłomierzy wśród beneficjentów
• Zużycie przez budynek większej ilości energii od detalowanej skutkowałoby odebraniem dotacji.

Czy taki sposób dotacji nie byłby lepszy niż finansowanie teoretycznych założeń? Zrzucając na beneficjenta konieczność rozliczenia się z efektu mamy gwarancje, że nie tylko projekt budynku będzie energooszczędny, lecz także beneficjent dołoży wszelkich starań, aby wykonawcy poprawnie wykonali swoją pracę i nie będzie myślał czy nie zaoszczędzić na tańszym materiale, bo przecież w ścianie i tak nie będzie go widać

Opłacalność instalacji fotowoltaicznej

Pytanie o ekonomikę inwestycji w instalację fotowoltaiczną pojawia się ostatnio nad wyraz często niedawno poruszałem ten temat na blogu. Dziś czas go rozwinąć i zaktualizować odpowiadając na pytanie czy w świetle nowej ustawy o OZE fotowoltaika może być opłacalna?

Co to oznacza opłacalność inwestycji w fotowoltaikę.

Odpowiedź na pytanie czy instalacja fotowoltaiczna jest opłacalna nie jest często bardzo trudna gdyż wiele osób różnie postrzega pojęcie opłacalności. Jeżeli zdefiniujemy opłacalność, jako ekonomiczną przewagę przychodów nad kosztami w czasie pracy instalacji to fotowoltaika w wielu przypadkach będzie opłacalna. Z kolei, jeżeli ktoś pod pojęciem opłacalności rozumie szybki zarobek i duże zyski to raczej w najbliższych latach powinien nie zajmować się fotowoltaiką.

Na kredyt czy za gotówkę?

Przedstawię dziś dwa podejścia do inwestycji w instalację fotowoltaiczną. Jedną z punktu widzenia realizacji inwestycji kredytem hipotecznym branym na 30 lat o średnim oprocentowaniu w tym czasie 6%. W drugim przypadku będzie to długoterminowa lokata własnego kapitału. Sposób podejścia przedstawiał będzie punkt widzenia prywatnego domowego inwestora, który będzie sprzedawał energię do sieci po cenie równej jej zakupowi (wraz z kosztami przesyłu) lub zużywał wszystko na potrzeby własne.

Koszt instalacji.

Koszt instalacji na podstawie danych od firmy realizującej instalacje fotowoltaiczne skalkulowany został na 47358 zł (8%VAT) za kompletną instalację z montażem o mocy 4,95 kW. Uzysk energii z instalacji po uwzględnieniu strat przesyłu został założony na 4390 kWh/rok a spadek mocy baterii słonecznych przyjęto 1% rocznie. Koszty serwisu ustalono na 2% przychodów z instalacji a wzrost cen energii 6% rocznie. Dla tak przyjętych założeń roczne przychody z instalacji wyglądają następująco:

lata	cena energii	ilość energii kWh	Wartość wyprodukowanej energii
1	0,60 zł	4390	2 634,00 zł
2	0,64 zł	4346	2 764,12 zł
3	0,67 zł	4303	2 900,67 zł
4	0,71 zł	4260	3 043,96 zł
5	0,76 zł	4217	3 194,33 zł
6	0,80 zł	4175	3 352,13 zł
7	0,85 zł	4133	3 517,73 zł
8	0,90 zł	4092	3 691,50 zł
9	0,96 zł	4051	3 873,86 zł
10	1,01 zł	4010	4 065,23 zł
11	1,07 zł	3970	4 266,05 zł
12	1,14 zł	3931	4 476,80 zł
13	1,21 zł	3891	4 697,95 zł
14	1,28 zł	3852	4 930,03 zł
15	1,36 zł	3814	5 173,57 zł
16	1,44 zł	3776	5 429,15 zł
17	1,52 zł	3738	5 697,35 zł
18	1,62 zł	3701	5 978,80 zł
19	1,71 zł	3664	6 274,15 zł
20	1,82 zł	3627	6 584,09 zł
21	1,92 zł	3591	6 909,35 zł
22	2,04 zł	3555	7 250,67 zł
23	2,16 zł	3519	7 608,85 zł
24	2,29 zł	3484	7 984,73 zł
25	2,43 zł	3449	8 379,17 zł
26	2,58 zł	3415	8 793,11 zł
27	2,73 zł	3380	9 227,48 zł
28	2,89 zł	3347	9 683,32 zł
29	3,07 zł	3313	10 161,68 zł
30	3,25 zł	3280	10 663,67 zł
suma przychodów			173 207,50 zł

 

Przy obecnych cenach energii i przy założeniu, że będą one rosły łączne przychody z instalacji fotowoltaicznej w przeciągu 30 lat jej pracy mogą wydawać się spore w odniesieniu do nakładów, ale czy przesądzają one o opłacalności?

Opłacalność realizacji inwestycji fotowoltaicznej za gotówkę.

Jak powinien spojrzeć inwestor myślący o instalacji fotowoltaicznej na jej opłacalność, jeżeli chce ją realizować za gotówkę?

Powinien sprawdzić czy instalując baterie słoneczne na dachu w rozpatrywanym horyzoncie inwestycji zarobi więcej niż na innej formie inwestycji. Rozpatrzmy przypadek, w którym inwestycja w fotowoltaikę będzie alternatywą dla "funduszu emerytalnego", na którym środki w długim okresie rosną 6% rocznie. Aby warunki porównania były jednakowe przeanalizujemy dwa przypadki

1- kolor czerwony przychody z instalacji fotowoltaicznej jak i lokaty są konsumowane i niedodawane są do kapitału

2- kolor zielony przychody z instalacji fotowoltaicznej jak i lokaty nie są konsumowane, przez co są dodawane do kapitału (pula kapitału cały czas rośnie) 

 

lata	przychód z PV  skumulowany  bez kapitalizacji	przychód  z PV  skumulowany  z kapitalizacją	lokata bez  kapitalizacji	lokata z kapitalizacją
1	2 581,32 zł	2 736,20 zł	47 358,00 zł	47 358,00 zł
2	5 290,16 zł	5 771,74 zł	50 199,48 zł	50 199,48 zł
3	8 132,81 zł	9 131,26 zł	53 040,96 zł	53 211,45 zł
4	11 115,89 zł	12 841,20 zł	55 882,44 zł	56 404,14 zł
5	14 246,34 zł	16 929,94 zł	58 723,92 zł	59 788,38 zł
6	17 531,43 zł	21 427,93 zł	61 565,40 zł	63 375,69 zł
7	20 978,80 zł	26 367,82 zł	64 406,88 zł	67 178,23 zł
8	24 596,47 zł	31 784,62 zł	67 248,36 zł	71 208,92 zł
9	28 392,86 zł	37 715,87 zł	70 089,84 zł	75 481,46 zł
10	32 376,78 zł	44 201,79 zł	72 931,32 zł	80 010,34 zł
11	36 557,52 zł	51 285,47 zł	75 772,80 zł	84 810,97 zł
12	40 944,78 zł	59 013,10 zł	78 614,28 zł	89 899,62 zł
13	45 548,77 zł	67 434,11 zł	81 455,76 zł	95 293,60 zł
14	50 380,20 zł	76 601,47 zł	84 297,24 zł	101 011,22 zł
15	55 450,30 zł	86 571,87 zł	87 138,72 zł	107 071,89 zł
16	60 770,87 zł	97 405,98 zł	89 980,20 zł	113 496,20 zł
17	66 354,27 zł	109 168,75 zł	92 821,68 zł	120 305,98 zł
18	72 213,49 zł	121 929,64 zł	95 663,16 zł	127 524,33 zł
19	78 362,15 zł	135 763,01 zł	98 504,64 zł	135 175,79 zł
20	84 814,56 zł	150 748,34 zł	101 346,12 zł	143 286,34 zł
21	91 585,72 zł	166 970,67 zł	104 187,60 zł	151 883,52 zł
22	98 691,38 zł	184 520,91 zł	107 029,08 zł	160 996,53 zł
23	106 148,05 zł	203 496,24 zł	109 870,56 zł	170 656,32 zł
24	113 973,09 zł	224 000,55 zł	112 712,04 zł	180 895,70 zł
25	122 184,68 zł	246 144,87 zł	115 553,52 zł	191 749,45 zł
26	130 801,92 zł	270 047,84 zł	118 395,00 zł	203 254,41 zł
27	139 844,86 zł	295 836,22 zł	121 236,48 zł	215 449,68 zł
28	149 334,51 zł	323 645,43 zł	124 077,96 zł	228 376,66 zł
29	159 292,96 zł	353 620,10 zł	126 919,44 zł	242 079,26 zł
30	169 743,35 zł	385 914,72 zł	129 760,92 zł	256 604,01 zł

Zyski z fotowoltaiki i lokaty w okresie 30 lat

W długim okresie inwestycja w fotowoltaikę już teraz dałaby większe zyski niż zwykła lokata. Jeżeli wyprodukowaną energię można by sprzedawać do sieci po cenie jej zakupu. Jednak wyraźnie należy podkreślić że ważny jest tu "długi" horyzont inwestycji ! Okres zwrotu rozumiany, jako zrównanie się przychodów z instalacji z równoważną inwestycją w lokatę następuje po 20-25 latach. Wiele osób inwestuje, jako zabezpieczenie emerytalne w nieruchomości na tym tle inwestycja w instalacje fotowoltaiczną wydaje się bardziej pewna i zyskowna.


Na kredyt

Ten sposób finansowania inwestycji wielu wyda się bardziej korzystny, choć generował będzie mniejsze zyski to jednak potocznie rozumiana "opłacalność" inwestycji dla inwestora pojawi się wcześniej gdyż to bank będzie czekał na całkowity zwrot z inwestycji i to on w całym okresie zarobi najwięcej. 

lata	Przychód z instalacji PV	Roczne raty kredytu (raty równe)	Roczne raty kredytu (raty malejące)
1	2 581,32 zł	3 407,22 zł	4 376,67 zł
2	2 708,84 zł	3 407,22 zł	4 281,95 zł
3	2 842,65 zł	3 407,22 zł	4 187,24 zł
4	2 983,08 zł	3 407,22 zł	4 092,52 zł
5	3 130,45 zł	3 407,22 zł	3 997,80 zł
6	3 285,09 zł	3 407,22 zł	3 903,09 zł
7	3 447,37 zł	3 407,22 zł	3 808,37 zł
8	3 617,67 zł	3 407,22 zł	3 713,66 zł
9	3 796,39 zł	3 407,22 zł	3 618,94 zł
10	3 983,93 zł	3 407,22 zł	3 524,22 zł
11	4 180,73 zł	3 407,22 zł	3 429,51 zł
12	4 387,26 zł	3 407,22 zł	3 334,79 zł
13	4 603,99 zł	3 407,22 zł	3 240,08 zł
14	4 831,43 zł	3 407,22 zł	3 145,36 zł
15	5 070,10 zł	3 407,22 zł	3 050,64 zł
16	5 320,56 zł	3 407,22 zł	2 955,93 zł
17	5 583,40 zł	3 407,22 zł	2 861,21 zł
18	5 859,22 zł	3 407,22 zł	2 766,50 zł
19	6 148,67 zł	3 407,22 zł	2 671,78 zł
20	6 452,41 zł	3 407,22 zł	2 577,06 zł
21	6 771,16 zł	3 407,22 zł	2 482,35 zł
22	7 105,65 zł	3 407,22 zł	2 387,63 zł
23	7 456,67 zł	3 407,22 zł	2 292,92 zł
24	7 825,03 zł	3 407,22 zł	2 198,20 zł
25	8 211,59 zł	3 407,22 zł	2 103,48 zł
26	8 617,24 zł	3 407,22 zł	2 008,77 zł
27	9 042,93 zł	3 407,22 zł	1 914,05 zł
28	9 489,66 zł	3 407,22 zł	1 819,34 zł
29	9 958,44 zł	3 407,22 zł	1 724,62 zł
30	10 450,39 zł	3 407,22 zł	1 629,90 zł
Suma przychodów	169 743,35 zł	102 216,65 zł	90 098,59 zł

Inwestycyjnie ten przypadek wygląda bardzo ciekawie gdyż po sześciu latach przychody z instalacji fotowoltaicznej przewyższają wydatki na ratę kredytu. Uprzedzając głosy sceptyków zdaję sobie sprawę, że wyliczenia te zależą od wielu zmiennych, które jednak są ściśle powiązane ze sobą i linia trendu zawsze będzie jedna. Jeżeli inflacja cen energii będzie niższa od założonej to prawdopodobnie niższe też będzie oprocentowanie kredytu. Z kolei duża inflacja cen i wysokie zyski pociągną za sobą wyższe raty kredytu. Można wyznaczyć kilka scenariuszy, które nawet przy skrajnych założeniach wskazują, że przy obecnych cenach energii inwestycja w fotowoltaikę przy budowie domu na kredyt jest zasadna (o ile nowa ustawa o OZE umożliwi przyłączenie i sprzedaż energii do sieci)

Opłacalność inwestycji w fotowoltaikę przy różnych scenariuszach

Można zadać sobie pytanie, przy jakiej cenie energii elektrycznej instalacja fotowoltaiczna byłaby opłacalna już teraz. Tzn zyski z instalacji byłyby większe od raty kredytu już w pierwszym roku? Łatwo to wyliczyć że przy tych założeniach jest to 0,78zł/kWh czyli tylko 30% więcej niż obecna cena energii dla odbiorców indywidualnych. 

Opłacalność inwestycji w fotowoltaikę przy cenie energii 0,78zł/kWh